Ο Βουδισμός έχει τις ρίζες του στις διδασκαλίες του Σακιαμούνι (σανσκρ. Siddhārtha Gautama, Σιντάρτα Γκαουτάμα), ο οποίος γεννήθηκε πριν από περίπου 2.500 χρόνια στην περιοχή όπου σήμερα βρίσκεται το Νεπάλ.
Ο Σακιαμούνι, αν και γιος βασιλικής οικογένειας, από νεαρή ηλικία αντιλήφθηκε το πρόβλημα του ανθρώπινου πόνου και συλλογίστηκε βαθύτατα για το θέμα αυτό. Διαρκώς αυξανόταν η λαχτάρα του να εγκαταλείψει τον κοσμικό τρόπο διαβίωσης και να αναζητήσει μια λύση για τα εγγενή δεινά της ζωής. Στις βουδιστικές γραφές αναφέρονται οι τέσσερις συναντήσεις που συνετέλεσαν για να αφυπνιστεί, για να συνειδητοποιήσει τα τέσσερα δεινά, τα κοινά σε όλους τους ανθρώπους –γέννηση, γηρατειά, ασθένεια και θάνατος– και, τέλος, για να νιώσει την επιθυμία να βρει τη λύση. Κάποια στιγμή απαρνήθηκε τον πριγκιπικό τίτλο του και ξεκίνησε μια πνευματική αναζήτηση, θέλοντας να αντιληφθεί με ποιον τρόπο θα μπορέσει ο άνθρωπος να ξεπεράσει τον πόνο.
Επί αρκετά χρόνια υπέβαλλε τον εαυτό του σε ασκητική πειθαρχία, αλλά στάθηκε αδύνατον να απαλλαγεί από τα δεινά, μέσω της αυτοτιμωρίας, ώσπου τελικά απέρριψε αυτές τις πρακτικές. Αργότερα, όταν βρέθηκε κοντά στην πόλη Γκαγιά, κάθισε κάτω από μια ιερή συκιά, το λεγόμενο δέντρο μπόντι, και εισήλθε σε διαλογισμό. Εκεί επέτυχε την αφύπνιση ή φώτιση στην αληθινή φύση της ζωής και όλων των πραγμάτων. Λόγω αυτής της φώτισης ονομάστηκε Βούδας ή αφυπνισμένος. Ο Σακιαμούνι, μετά την αφύπνισή του, λέγεται ότι έμεινε λίγο ακόμα κάτω από το δέντρο. Παρόλο που απολάμβανε τη λύτρωσή του από τα δεινά, προβληματιζόταν κιόλας, επειδή είχε επίγνωση πόσο θα δυσκολευόταν να κοινοποιήσει στον κόσμο αυτό που είχε συνειδητοποιήσει. Ωστόσο, αφού σκέφτηκε αρκετά, αποφάσισε να το κάνει. Να ανοίξει για όλους τους ανθρώπους την οδό της απαλλαγής από τα δεινά της γέννησης και του θανάτου.
Σύμφωνα με την παράδοση, από τότε ο Σακιαμούνι άρχισε να ταξιδεύει από τη μία άκρη της Ινδικής Υποηπείρου μέχρι την άλλη, θέλοντας να μοιραστεί τη φωτισμένη σοφία του, να προωθήσει την εσωτερική αναζήτηση και να διδάξει στους ανθρώπους πώς θα φανερώσουν τις μεγάλες δυνατότητες της ζωής τους. Η ευσπλαχνική πρόθεσή του ήταν να καταστήσει ικανούς όλους τους ανθρώπους να επιτύχουν την ίδια αφυπνισμένη κατάσταση ζωής που είχε ο ίδιος επιτύχει.
Επικρατεί η άποψη ότι ο Σακιαμούνι πέθανε 80 χρονών. Μετά τον θάνατό του, οι μαθητές του κατέγραψαν τις διδασκαλίες του με τη μορφή σούτρας και τις διέδωσαν σε όλη την Ασία. Έτσι δημιουργήθηκαν οι πολλές και διαφορετικές σχολές του Βουδισμού, καθεμία από τις οποίες ασπαζόταν το περιεχόμενο μιας συγκεκριμένης σούτρας.